Χίος : Η Νέα Μονή ένα σπουδαίο βυζαντινό μνημείο

☛ Η Νέα Μονή είναι το σπουδαιότερο βυζαντινό μνημείο της Χίου. Βρίσκεται στο Προβάτειον Όρος στην Κεντρική Χίο και απέχει περίπου 14 χιλιόμετρα από την πόλη. Το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στην Παναγία και γιορτάζει στις 23 Αυγούστου (στα εννιάμερα της Κοίμησης της Θεοτόκου). Επιπλέον, προστατεύεται από την Unesco, ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, λόγω της εξαιρετικής ιστορικής και αρχιτεκτονικής σημασίας της. Η μονή χτίστηκε από το Βυζαντινό αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Μονομάχο ( 1042-1054 ). Τα εγκαίνια έγιναν το 1049 και οι εργασίες αποπεράτωσής της ολοκληρώθηκαν το 1055, λίγο μετά το θάνατο του ιδρυτή της. Κατά το διάστημα των 1000 σχεδόν χρόνων της ύπαρξής της, η Μονή δοκιμάστηκε πολλές φορές από τις καταστροφές. Οι χειρότερες όλων συνέβησαν το 19^ο αιώνα. Πρώτα, πυρπολήθηκε και λεηλατήθηκε βίαια το 1822 από τους Τούρκους που το κατέλαβαν και κατέσφαξαν τους μοναχούς και τους Χιώτες που είχαν καταφύγει εκεί. Τελευταίο πλήγμα για τη Μονή ήταν ο σεισμός του 1881, που κατέστρεψε κτήρια του συγκροτήματος.   Ο κυρίως ναός ανήκει στον οκταγωνικό αρχιτεκτονικό τύπο, το λεγόμενο «νησιώτικο». Η μορφή που εμφανίζει σήμερα διαφέρει πολύ από την αρχική του 11^ου αιώνα, λόγω των καταστροφών που υπέστη από τους Τούρκους και το σεισμό. Από το αρχικό συγκρότημα του 11^ου αιώνα διατηρούνται σήμερα το καθολικό, η κινστέρνα, ο πύργος, τμήμα της τράπεζας και ο ναός του Αγίου Λουκά στο κοιμητήριο της μονής εκτός του τείχους. Ο τρούλος έχει κατασκευαστεί εκ νέου. Το καθολικό περιέχει ψηφιδωτά εξαιρετικής τέχνης με ορθομαρμάρωση.